મધ્યપ્રદેશના બાંધવગઢ ટાઈગર રિઝર્વમાં 10 હાથીઓના મૃત્યુ અંગેની તપાસ શરૂ, MP સરકારે પાંચ સભ્યોની રાજ્ય સ્તરીય સમિતિની રચના કરી

પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન મંત્રાલયના વાઇલ્ડલાઇફ ક્રાઇમ કંટ્રોલ બ્યુરો (WCCB) એ મધ્યપ્રદેશના બાંધવગઢ ટાઇગર રિઝર્વમાં દસ હાથીઓના મૃત્યુની તપાસ માટે એક ટીમની રચના કરી છે. જે ટીમ આ મામલે સ્વતંત્ર તપાસ કરી રહી છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, 29/10/2024 થી 31/10/2024ના સમયગાળા દરમ્યાન મધ્યપ્રદેશના બાંધવગઢ ટાઈગર રિઝર્વની પટૌર અને ખિયાતુલી રેન્જના સાલખાનિયા બીટમાં હાથીઓના મૃત્યુની જાણકારી મળી હતી. માહિતી પરથી જાણવા મળ્યું કે તેર હાથીઓના ટોળાએ જંગલની આજુબાજુમાં કોડો બાજરીના પાક પર હુમલો કર્યો હતો. જે બાદ એક નર અને નવ માદા હાથી ના મૃતદેહ મળી આવ્યાં હતાં. હાથીઓનું મૃત્યુ ઝેરના કારણે થયું હોવાનું અનુમાન લગાવી તપાસ હાથ ધરાઈ છે.

આ મામલે મધ્યપ્રદેશની રાજ્ય સરકારે તપાસ કરવા અને સરકારને અહેવાલ સુપરત કરવા માટે પાંચ સભ્યોની રાજ્ય સ્તરીય સમિતિની રચના કરી છે. પાંચ સભ્યોની સમિતિનું નેતૃત્વ APCCF (Wildlife) કરે છે. સમિતિમાં નાગરિક સમાજ, વૈજ્ઞાનિક અને પશુચિકિત્સકના સભ્યો છે. રાજ્ય ટાઈગર સ્ટ્રાઈક ફોર્સ (STSF)ના વડા દ્વારા પણ આ મામલાની તપાસ કરવામાં આવી રહી છે. STSF એ જંગલો અને આસપાસના ગામોમાં કોમ્બિંગ કર્યું છે અને ઘટના અંગે ઊંડી તપાસ હાથ ધરી છે.

મુખ્ય મુખ્ય વન સંરક્ષક અને મુખ્ય વન્યજીવ સંરક્ષક, મધ્યપ્રદેશ બાંધવગઢમાં કેમ્પ કરી રહ્યા છે અને આ મામલે કરવામાં આવી રહેલી તપાસ અને કાર્યવાહીની દેખરેખ રાખી રહ્યા છે. બીજી તરફ, અધિક વન મહાનિર્દેશક (પ્રોજેક્ટ ટાઇગર એન્ડ એલિફન્ટ) અને સભ્ય સચિવ, નેશનલ ટાઇગર કન્ઝર્વેશન ઓથોરિટી, AIG/NTCA, નાગપુર સાથે, સાઇટ્સની મુલાકાત લીધી છે. અને સંભવિત હાથીઓના મૃત્યુનું કારણ જાણવા વિવિધ સંબંધિત મુદ્દાઓ પર રાજ્યના અધિકારીઓ સાથે ચર્ચા કરી છે.

મધ્યપ્રદેશ રાજ્યના સંબંધિત અધિકારીઓ દ્વારા શેર કરવામાં આવેલી પ્રાથમિક માહિતી મુજબ, હાથીઓનું મૃત્યુ ઝેરના કારણે થયું હોઈ શકે છે.  મૃત્યુનું અંતિમ કારણ પૂછપરછ, વિગતવાર પોસ્ટમોર્ટમ રિપોર્ટ્સ, હિસ્ટોપેથોલોજીકલ અને ટોક્સિકોલોજિકલ રિપોર્ટ્સના પરિણામો અને અન્ય સમર્થનાત્મક પુરાવાઓ પછી જ નક્કી કરવામાં આવશે. વધુમાં, રાજ્યના અધિકારીઓ દ્વારા આવી ઘટનાઓની શક્યતાઓને ટાળવા માટે નિવારક પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે અને અધિકારીઓ દ્વારા જાણ કરવામાં આવી છે તેમ બાંધવગઢ અનામતમાં અને તેની આસપાસના અન્ય હાથીઓના ટોળાઓ પર દેખરેખ વધારવામાં આવી છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે, બાંધવગઢ ટાઈગર રિઝર્વના પેટ્રોલિંગ સ્ટાફે 29.10.24ના રોજ મધ્યપ્રદેશના બાંધવગઢ ટાઈગર રિઝર્વની પટૌર અને ખિયાતુલી રેન્જના સાલખાનિયા બીટમાં ચાર હાથીઓના મૃત્યુની જાણ કરી હતી.  આજુબાજુના વિસ્તારોમાં વધુ કોમ્બિંગ કરવા પર, આસપાસના વિસ્તારમાં વધુ છ હાથી બીમાર અથવા બેભાન મળી આવ્યા હતા.  ફિલ્ડ સ્ટાફ અને સ્થાનિક પશુ ચિકિત્સક અધિકારીઓએ બીમાર હાથીઓની દવા શરૂ કરી હતી,

જેને સ્કૂલ ઑફ વાઇલ્ડલાઇફ ફોરેન્સિક એન્ડ હેલ્થ (SWFH) ના પશુચિકિત્સકોની ટીમ દ્વારા ટેકો મળ્યો હતો.  SWFH ના નિવૃત્ત વડા ડૉ. એ. બી. શ્રીવાસ્તવની સેવાઓ પણ લેવામાં આવી હતી. વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા (WII), દેહરાદૂનના પશુચિકિત્સક અને શિક્ષકોનો અભિપ્રાય પણ લેવામાં આવ્યો હતો.

જો કે, 30.10.24 ના રોજ ચાર બીમાર હાથીઓ મૃત્યુ પામ્યા.  વધુમાં, સતત દવા અને સારવાર પછી પણ, બાકીના બે બીમાર અને બેભાન હાથીઓએ 31.10.24 ના રોજ જીવ ગુમાવ્યો હતો. તે મૃત દસ હાથીઓમાંથી એક નર અને નવ માદા હતા. વધુમાં, દસ મૃત હાથીઓમાંથી, છ કિશોર/સબડલ્ટ્સ અને ચાર પુખ્ત વયના હતા. માહિતી પરથી જાણવા મળ્યું કે તેર હાથીઓના ટોળાએ જંગલની આજુબાજુમાં કોડો બાજરીના પાક પર હુમલો કર્યો હતો.

દસ હાથીઓનું પોસ્ટમોર્ટમ 14 પશુચિકિત્સકો/વન્યજીવ પશુચિકિત્સકની ટીમ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.  પોસ્ટમોર્ટમ પછીના વિસેરાને 01.11.24ના રોજ IVRI ઇજ્જતનગર, બરેલી અને FSL, સાગરને ઝેરી અને હિસ્ટોપેથોલોજીકલ તપાસ માટે મોકલવામાં આવ્યા છે. જો કે, રક્ત અને અન્ય નમૂનાઓ 30.10.24 ના રોજ SWFH ને મોકલવામાં આવ્યા હતા, જ્યારે બીમાર હાથીઓની સારવારમાં પ્રથમ દૃષ્ટિએ મોકલવામાં આવેલા નમૂનાઓમાં ઝેરની હાજરી દર્શાવવામાં આવી હતી.