દર વર્ષે બકરી ઈદ આવતા પહેલા ગુજરાત-મહારાષ્ટ્ર માં મોટે પાયે બકરા ભરેલ ટ્રક પકડવાના સમાચારો આવે છે. જીવદયા પ્રેમીઓ કે એનિમલ વેલ્ફેર બોર્ડના સભ્યો પોલીસ સ્ટાફ ને સાથે રાખી આ અંગે કાયદાકીય કાર્યવાહી કરે છે. જો કે ઘેટાં-બકરાના પરિવહન સમયે કેટલા દસ્તાવેજો સાથે રાખવા, શું છે નિયમો…? તેની જાણકારી હોય તો આવી કાર્યવાહી થી બચી શકાય છે. ત્યારે આ અંગે અહીં કેટલીક મહત્વની વિગતો આપવામાં આપવામા આવી છે. જે નિયમો GSAWB (Gujarat State Animal Welfare Board, Gujarat State દ્વારા જાહેર કરવામાં આવ્યા છે.
સામાન્ય રીતે ઘેટાં બકરાની હેરફેર સમયે જો નિયમોનું પાલન કરવામાં આવે નહિ તો પ્રાણી ક્રુરતા અધિનીયમ 1960 ની કલમ 11 (1)(ક), (૫), (ય), (ઝ), (ડ) તથા સેન્ટ્રલ મોટર વ્હીકલ રુલ્સ 1989 નો 11મો સુધારો (2015) ની કલમ 125 (D) મુજબ જે તે પોલીસ મથકમાં ફરિયાદ થયા બાદ કાયદાકીય કાર્યવાહી હાથ ધરાય છે. હાલમાં આ કાયદા હેઠળ વાપી, નવસારીમાં પોલીસે ફરિયાદ નોંધી કાર્યવાહી હાથ ધરી છે.
ઘેટાં અને બકરાંનું પરિવહન કરતા સમયે આ નિયમોનું પાલન કરવું જરૂરી છે…. ઘેટાં અને બકરાંના રેલ્વે અથવા રોડ દ્વારા પરિવહન કરી શકાય છે. જેમાં છ કલાકથી વધુની મુસાફરીનો સમાવેશ થાય છે. જે માટે લાયકાત ધરાવતા વેટરનરી સર્જન દ્વારા માન્ય આરોગ્ય પ્રમાણપત્ર મેળવવું ફરજિયાત છે. જેમાં ઘેટાં અને બકરા રેલ્વે અથવા માર્ગ દ્વારા મુસાફરી કરવા માટે યોગ્ય સ્થિતિમાં છે. તેઓ ચેપી અથવા પરોપજીવી રોગથી પીડિત નથી તેનો ઉલ્લેખ જરૂરી છે. આ પ્રમાણપત્ર શેડ્યૂલ J માં ઉલ્લેખિત ફોર્મમાં હોવું જોઈએ.
આ માટે જરૂરી ફોર્મ ના નમૂના નીચે આપેલ છે…
જે વાહન મારફતે અથવા રેલવે વેગન મારફતે બકરા મોકલવામાં આવી રહ્યા છે. તેના બોલ્ડ લાલ અક્ષરોમાં માલ મોકલનારનું નામ, સરનામું અને ટેલિફોન નંબર (જો કોઈ હોય તો) દર્શાવતું લેબલ હોવું જોઈએ, માલ મોકલનાર ઘેટાં કે બકરાનો નંબર અને પ્રકાર અને રાશન અને ખોરાકનો જથ્થો પૂરો પાડવાનો હોય છે.
માલ મોકલનારને ટ્રેન અથવા વાહન કે જેમાં ઘેટાં અથવા બકરાનો માલ મોકલવામાં આવી રહ્યો છે તેના આગમન સમય વિશે અગાઉથી જાણ કરવાની રહેશે. સાથે રાખવાના દસ્તાવેજો માં 1, વેટરનરી ડોક્ટરનું CQ-H નું સર્ટી-65, એનિમલ વેલ્ફેર બોર્ડ ઓફ ઇન્ડિયાનું રુલ્સ 36નું સર્ટી, સેન્ટ્રલ મોટર વ્હિકલ એકટ 1989 (સુધારો 11 એ) (2015) ની કલમ 125 સ્પેશ્યલ એનિમલ એક્સપોર્ટ લાયસન્સ ફરજીયાત છે.
પરિવહન સમયે ફર્સ્ટ-એઇડ સાધનો ઘેટાં અથવા બકરાંની સાથે પરિવહનમાં હોવા જોઈએ. ઘેટાં અથવા બકરાંને લોડ કરવા અને ઉતારવા માટે યોગ્ય રેમ્પની વ્યવસ્થા હોવી જોઈએ. ઘેટાં અને બકરાંને અલગ-અલગ લઈ જવા જોઈએ. પરંતુ જો ઘણાં નાના હોય તો તેમને અલગ કરવા માટે ખાસ પાર્ટીશન આપવું જોઈએ.
એક જ કમ્પાર્ટમેન્ટમાં કે ટ્રક ના ફાલકા માં નર અને માદા ને રાખવા પર મનાઈ છે. પ્રવાસ દરમિયાન પૂરતો ખોરાક અને ચારો સાથે રાખવો જરૂરી છે. નિયમિત અંતરે પાણી પીવાની સુવિધા પૂરી પાડવી જરૂરી છે. એ ઉપરાંત દરેક ટ્રક માં લઇ જતી વખતે કોઈ ઇજા પહોંચે નહિ તેની કાળજી રાખવી જરૂરી છે. જે માટે પાથરણા ની વ્યવસ્થા કરવી જરૂરી છે. જેની 5 સે.મી.થી ઓછી જાડાઈ ન હોવી જોઈએ.
પ્રાણીઓને ત્યાં સુધી બાંધવામાં આવશે નહીં જ્યાં સુધી તેમના કૂદવાનું જોખમ ન હોય અને તેમના પગ પણ બાંધવા નહિ. બકરા હરીફરી શકે તેટલી જગ્યા હોવી જોઈએ. જે બકરાના વજન અને ઊંચાઈ મુજબ 2 થી 3 ત્રણ મીટરની નક્કી કરવામાં આવી છે. જે પણ વાહનમાં બકરા લઈ જવાના હોય તેની ઓછામાં ઓછી 5 અથવા 4.5 ટનની ક્ષમતા હોવી જોઈએ, જેનો સામાન્ય રીતે ઉપયોગ થાય છે.
પ્રાણીઓના પરિવહન માટે, 40થી વધુ ઘેટાં અથવા બકરાં લઈ જવા જોઈએ નહીં. મોટા માલસામાનના વાહનો અને વેગનના કિસ્સામાં, ઘેટાં અને બકરાંની ભીડ અને ફસાઈને રોકવા માટે દરેક બે કે ત્રણ મીટરની પહોળાઈ પર પાર્ટીશન આપવુ. જેમાં છ કલાકથી વધુની મુસાફરીનો સમાવેશ થાય છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે, બકરી ઇદ નિમિત્તે કુરબાની સબંધી લાગુ પડતા કાયદા/જોગવાઈ તેને વાહનમાં લઈ જવાતા હોય ત્યારે સાથે રાખવાના દસ્તાવેજો વગેરે અંગે મોટા ભાગ ના લોકો અજાણ છે. તે અંગે યોગ્ય જાણકારી મળી રહે તે માટે આ લેખ સાથે જરૂરી નમૂનાઓ/ફોર્મ સામેલ કર્યા છે.